Zimowit jesienny

łac. Colchicum autumnale

Indeks jadalności
Indeks medyczny
Identyfikacja	trudna
Częstotliwość	b. rzadka + chroniona

Głównie południe kraju

Cała roślina jest śmiertelnie trująca i zawiera alkaloidy fenyloetyloizochinolinowe: np. kolchicyna (w nasionach ok. 1,2%) [1], [2]. Należy do jednej z najbardziej trujących roślin występujących naturalnie na terenie Polski. Przy przedawkowaniu może powodować śmierć poprzez zapaść sercowo-naczyniową, niewydolność oddechową oraz leukopenię (obniżona liczba leukocytów we krwi) [3]. Zatrucie przebiega w kilku etapach. Pierwszymi objawami są wymioty oraz biegunki mogące wystąpić od 4 do nawet 12 godzin po spożyciu. W drugiej fazie, od 24 do 72 godzin po spożyciu, następuje zagrażająca życiu niewydolność serca, nerek oraz uszkodzenia wątroby. Faza ta może trwać przez okres nawet do 5-7 dni. W trzeciej fazie pojawia się leukocytoza oraz łysienie [3]. Dawki kolchicyny powyżej 0,8 mg/kg są uznawane za śmiertelnie toksyczne.

Zajrzyj do darmowej próbki naszego atlasu roślin i podejmij decyzje o zakupie!

KUP E-BOOK

Jak prawidłowo rozpoznać?

Roślina posiada charakterystyczne fioletowo-różowe kwiaty, z oddali bardzo przypominające krokusy, czyli np. występujący w Polsce szafran spiski (łac. Crocus scepusiensis), ale posiadająca 6 pręcików. Kwitnie od sierpnia do października. Posiada niezbyt charakterystyczne wąskolancetowate liście, przez co może być mylona z innymi roślinami o podobnych liściach.

Policz pręciki, powinno być po 6. From Wikimedia Commons, the free media repository

Liście. AnRo0002, CC0, via Wikimedia Commons

Wskazówka występowania:

Roślina rzadka, występująca na południu Polski, lubiąca wilgotne łąki, często rosnąca stadnie.

Z czym można pomylić?

Czosnek niedźwiedzi (łac. Allium ursinum) – roślina jadalna, tutaj jednak sprawa jest prosta bowiem roślina wydziela silny zapach czosnku (zimowit nie). Posiada także inne kwiaty. Roślina jest pod ochroną dlatego nie należy jej zbierać w stanie dzikim.

Konwalia majowa (łac. Convallaria majalis) – roślina trująca, w odróżnieniu od zimowita ma inne kwiaty oraz kwitnie w maju.

Szafran spiski (łac. Crocus scepusiensis) – Zimowit posiada sześć prostych pręcików, a szafran trzy, kwitnie na wiosnę, od marca do kwietnia. Szafran jest najdroższą przyprawą kuchenną, przyrządzaną z widocznych żółtych pręcików.

Zwróć uwagę na 3 pręciki

Właściwości medyczne:

Surowcem jest głównie nasienie zimowita, które ze względu na kolchicynę ma działanie przeciwbólowe (niegdyś stosowane np. w atakach dny moczanowej), a także hamuje rozwój komórek nowotworowych [4], [5]. Roślina jest silnie trująca oraz posiada wiele skutków ubocznych dlatego nie należy jej stosować w fitoterapii, istnieje ogromne ryzyko przedawkowania.

Film:

Zachęcam do zapoznania się z playlistą „Rośliny Trujące” na moim kanale na YouTube. Pamiętaj zostawić subskrypcję oraz komentarz – wspierasz tym samym rozwój atlasu!

Wykaz źródeł:

1. RAPORT NAUKOWY EFSA: Kompendium substancji botanicznych w których stwierdzono obecność naturalnie występujących składników mogących stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego w przypadku wykorzystania ich do produkcji żywności i suplementów diety. Dziennik EFSA 2012;10(5):2663. https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/05/Kompendium-substancji-botanicznych-w-których-stwierdzono-obecność-naturalnie.pdf
2. Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych, PZWL, Warszawa, 1985.
3. Miran Brvar, Tom Ploj, Gordana Kozelj, Martin Mozina, Marko Noc, and Matjaz Bunc: Case report: fatal poisoning with Colchicum autumnale. Critical Care February 2004 Vol 8 No. 1 https://link.springer.com/content/pdf/10.1186/cc2427.pdf
4. Aleksander Ożarowski: Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PAŃSTWOWY ZAKŁAD WYDAWNICTW LEKARSKICH, WARSZAWA, 1982.
5. Karta produktu medycznego COLCHICAN http://chpl.com.pl/images/COLCHICAN_SIL%20.pdf